سروتونین (Serotonin)، که به عنوان 5-هیدروکسی‌تریپتامین (5-HT) نیز شناخته می‌شود، یکی از اصلی‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی است که در مغز و دستگاه گوارش تولید می‌شود. این ماده شیمیایی نقشی اساسی در تنظیم خلق‌و‌خو، چرخه خواب، اشتها، و سیستم گوارشی ایفا می‌کند.
عملکردهای کلیدی سروتونین
1. تنظیم خلق و خو: سروتونین به احساسات مثبت و حالت شادی کمک می‌کند و نقش مهمی در جلوگیری از بروز اختلالات روحی مانند افسردگی و اضطراب دارد. داروهایی مثل مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) اغلب برای افزایش سطح سروتونین در مغز و درمان این نوع اختلالات تجویز می‌شوند.
2. چرخه خواب و بیداری: سروتونین در چرخه خواب و بیداری نقش دارد. در روز، این ماده به بیداری کمک می‌کند و در شب به ملاتونین تبدیل می‌شود تا خواب را تسهیل کند. اختلال در سطح سروتونین ممکن است به مشکلات خواب منجر شود.
3. اشتها و هضم: این انتقال‌دهنده عصبی اشتها را تنظیم کرده و احساس سیری را تقویت می‌کند. سروتونین همچنین نقش مهمی در حرکات دستگاه گوارش ایفا می‌کند و در مواردی مثل احساس تهوع نیز دخیل است.
4. درک درد: سروتونین بر پردازش درد تأثیر می‌گذارد و می‌تواند حساسیت نسبت به تحریکات دردناک را تنظیم کند.
عوامل کاهش سطح سروتونین
کاهش سطح سروتونین می‌تواند ناشی از کمبود تولید آن به دلیل کمبود مواد غذایی مانند تریپتوفان باشد که به عنوان یک آمینواسید اساسی برای تولید سروتونین در بدن ضروری است. همچنین، ممکن است گیرنده‌های سروتونین در مغز به خوبی عمل نکنند یا تعداد کافی گیرنده در مغز وجود نداشته باشد.
تأثیرات درمانی
اختلال در سیستم سروتونین به طیف وسیعی از اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب مرتبط است و داروهای مبتنی بر سروتونین برای درمان این بیماری‌ها استفاده می‌شود. به‌علاوه، عدم تعادل سروتونین ممکن است به سردردهای میگرنی مرتبط باشد که داروهای هدف‌گیری کننده سروتونین می‌توانند در کاهش این نوع دردها موثر باشند.
